Relacyjne zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (ROCD)

Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne mogą dotyczyć wielu różnych tematów, treści i zachowań. Relacyjne zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (relationship obsessive-compulsive disorder, w skrócie ROCD) odnosi się natomiast do związków i relacji.

Relacyjne zaburzenie obsesyjno kompulsyjne (ROCD)

Zazwyczaj słyszymy o natręctwach i obsesjach związanych np. lękiem przed zakażeniem (ciągłe mycie rąk), wątpliwościami („Czy na pewno zamknąłem drzwi?”) bądź obawami o skrzywdzenie kogoś.

W ostatnim czasie stosunkowo często mamy do czynienia z diagnozą ROCD, czyli zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi, które dotyczą relacji (nie tylko międzyludzkich, ale również np. relacji tworzonej z Bogiem lub zwierzęciem). W tym wpisie skupimy się na najczęściej występującej formie ROCD, czyli wątpliwościach i obawach ukierunkowanych na związek romantyczny z bliską osobą (partnerem).

Relacyjne zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne pojawia się często w okresie wczesnej dorosłości. Objawy zaburzenia mogą trwać od momentu stworzenia danej relacji, bywa jednak, że pojawiają się one w obliczu ważnych życiowych decyzji, przed którymi stoi związek (np. wspólny zakup mieszkania, decyzja o dziecku lub małżeństwie).

Obsesje w ROCD

Osoba dotknięta tą przypadłością może nieustannie kwestionować swoje zaangażowanie emocjonalne i uczucia względem partnera. Lęk wiąże się dla przykładu z myślami w rodzaju:

• „Czy to osoba, z którą chcę spędzić resztę swojego życia?”
• „Czy nie tracę swoje czasu w tym związku?”,
• „Czy mój partner ma cechy, które mi odpowiadają?”
• „Czy ja naprawdę ją/jego kocham?”,
• „Czy on/ona mi się w ogóle podoba?”,
• „Czy on/ona jest wystarczająco inteligentny/a?”.

Relacyjne zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne może przybierać również formę obaw i wątpliwości skoncentrowanych na uczuciach partnera do nas samych, np.:

• „Czy mu/jej na mnie zależy?”,
• „Czy on/ona mnie kocha?”,
• „Czy on/ona chce mnie zdradzić?”,
• „Czy on/ona chce ode mnie odejść?”,
• „Czy on/ona jest zadowolony/a z relacji ze mną?”.

Osoba zmagająca się z ROCD poświęca wiele czasu na podobne obsesyjne myśli i z reguły stosuje kompulsyjne zachowania, aby poczuć minimalną ulgę w związku ze swoimi obawami. Bywa to bardzo męczące, generuje mnóstwo napięcia i lęku oraz może destrukcyjnie wpłynąć na daną relację.

Kompulsyjne zachowania w ROCD

Jakiś czas temu pracowałem z klientem, który nieustannie robił zdjęcia swojej partnerce, aby móc lepiej ocenić, czy jej nos nie jest przypadkiem za duży. Pamiętam również przykład klientki, która niemal codziennie sprawdzała telefon męża, aby mieć pewność, że jej nie zdradza. Innymi powszechnie występującymi kompulsjami w ROCD mogą być:

• Dopytywanie innych osób, czy określona obawa dotycząca związku/partnera jest uzasadniona,
• Unikanie czasu spędzanego z partnerem (zajmowanie się czymś innym),
• Sprawdzanie, czy żywimy określone uczucie w stosunku do partnera,
• Próby zakończenia związku,
• Porównywanie uczuć, które wiążą się z innymi relacjami z mężczyznami/kobietami do uczuć występujących w obecnym związku,
• Porównywanie cech (fizycznych lub osobowościowych) partnera do cech innych mężczyzn/kobiet.
• Poszukiwanie potwierdzenia akceptacji w związku.

To oczywiście tylko przykłady – zachowania kompulsyjne w tym zakresie mogą manifestować się na wiele różnych sposobów.

Relacyjne zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne: konflikt wartości

Osoba z ROCD cierpi z powodu konfliktu wartości, np.: „Kocham go, ale nie akceptuję jego wyglądu” lub: „Ona zasługuje na zaufanie, ale nie mogę powstrzymać się od sprawdzania, gdzie wychodzi”. W ten sposób obsesyjno-kompulsyjny cykl rozpędza się i rozbudowuje.

Konflikt wartości to główny silnik tego zaburzenia, generujący lęk, wstyd, czy poczucie winy. W praktyce jednak odbiór rzeczywistości u osoby z ROCD jest zniekształcony i problemy, które występują w związku nie są tak zagrażające, poważne i straszne jak się wydają. Wynika to z mechanizmu lękowego, który wyostrza nasze zmysły, koncentrując się często na nierzeczywistych obawach i wątpliwościach.

Na czym polega terapia ROCD?

Oddziaływania terapeutyczne w przypadku ROCD polegają na dyspucie logicznej konkretnych obaw/wątpliwości, które występują w związku. Staramy się racjonalnie zweryfikować, czy określona kwestia dotycząca partnera, czy tworzonej z nim relacji jest realnie problematyczna.

Oprócz tego pracujemy z samym mechanizmem lękowym, czyli obsesjami i kompulsjami, które staramy się ucinać. Czasem należy również przepracować trudne doświadczenia relacyjne na poziomie emocjonalnym (np. zdrada byłego partnera).

Jeśli potrzebujesz wsparcia i skutecznych rozwiązań w związku ze zmaganiami z relacyjnym zaburzeniem obsesyjno-kompulsyjnym, zapraszam serdecznie na konsultacje: Zaburzenia lękowe i stres.