Jak oswoić lęk przed śmiercią (tanatofobia)

Lęk przed śmiercią jest czymś naturalnym — większość ludzi obawia się śmierci i procesu umierania. Problem pojawia się, gdy obawy te stają się nadmierne i zamieniają się w fobię, wpływając negatywnie na Twoje codzienne życie.

Lęk przed śmiercią — objawy

Trudno nie bać się śmierci – toż to „ostateczny koniec”! Mimo wszystko niektórzy ludzie doświadczają tego lęku znacznie intensywniej i częściej od innych. Mówimy wówczas o problemie tzn. tanatofobii, która przejawia się poprzez m.in.:

• nadmierne zamartwianie się o własną śmierć i umieranie,
• unikanie sytuacji, które są związane ze śmiercią lub umieraniem,
• przeżywanie silnego lęku podczas myślenia o śmierci i umieraniu.

Lęk przed śmiercią może również wiązać się również z obecnością reakcji fizjologicznych, które obejmują:

• nadmierne pocenie się,
• przyspieszony oddech,
• przyspieszone bicie serca,
• bóle głowy
• chroniczne zmęczenie lub problemy ze snem.

Jeśli rozpoznajesz u siebie powyższe symptomy i towarzyszą Ci one od dłuższego czasu, zapewne zastanawiasz się, skąd ten problem się wziął i jak go przepracować. W dalszej części wpisu zastanowimy się nad możliwymi przyczynami tanatofobii i dostępnymi rozwiązaniami w przypadku pojawienia się tego zaburzenia.

Lęk przed śmiercią – źródła

Konkretne przyczyny fobii nie są znane, ale zakłada się, że rozwijają się one w okresie dzieciństwa/dorastania i mogą mieć genetyczne podłoże. Jak każde zaburzenie lękowe, tanatofobia może być rezultatem przeżycia traumatycznych lub silnie stresujących doświadczeń. W tym wpisie chciałbym jednak zwrócić uwagę na mniej oczywiste możliwe przyczyny tego problemu.

Tanatofobia może bowiem wynikać z wielu zróżnicowanych obaw i zmartwień, które na pierwszy rzut oka nie są związane z wątkiem śmierci.

Jeśli ktoś doświadcza bardzo silnego lęku przed śmiercią, zazwyczaj sam proces umierania nie jest dla tego kogoś głównym lub znaczącym problemem. Gdy pokopiemy troszkę głębiej, często okazuje się, że klienci mówią o np. zmarnowanym życiowym potencjale, zawiedzeniu własnym życiem, relacjach, które chcieli tworzyć inaczej.

Nadmierny lęk przed śmiercią może również wynikać z np. z lęku przed nieznanym bądź utratą kontroli. Wielu ludzi obawia się też bólu lub niedogodności, które wiążą się z umieraniem. Jak widzisz istnieje wiele możliwych przyczyn tanatofobii — ich odkrycie jest niezbędne, jeśli chcemy całkowicie uwolnić się od tego problemu.

Odpowiedz na pytanie: „Co oznacza dla mnie śmierć?”

Jeśli zmagasz się z lękiem przed śmiercią, zacznij od zadania sobie pytania: „Co oznacza dla mnie śmierć?”. Odpowiedź zapisz na kartce. Pamiętaj, że nawet „nieracjonalne” rzeczy, które przyjdą Ci do głowy, są warte odnotowania! Sam akt przelewania lękorodnych myśli na papier ma terapeutyczne działanie, oprócz tego ćwiczenie to pełni funkcję diagnostyczną.

Jakiś czas temu pracowałem z klientką, która dzięki temu pytaniu uświadomiła sobie, że panicznie obawiała się, że obudzi się we własnej trumnie, doświadczając tzn. śmierci klinicznej. Za pomocą odpowiednich technik terapeutycznych wygasiliśmy więc lęk podpięty pod to przerażające wyobrażenie, co poskutkowało niemal całkowitą eliminacją problemu.

Być może w Twoim przypadku okaże się, że śmierć oznacza dla Ciebie np.: utraconą szansę na realizację swoich życiowych celów, strach przed pozostawieniem swoich bliskich lub utratę godności. Rozpoznanie i wygaszenie kluczowej obawy związanej z lękiem przed śmiercią jest bardzo istotne, ponieważ z reguły dopiero wówczas można całkowicie przepracować problem.

Zredukuj kluczowe obawy związane ze śmiercią

Gdy wiesz już, jakie obawy wiążą się z Twoim lękiem przed śmiercią, postaraj się stworzyć plan, który będzie miał na celu redukcję tych zmartwień.

Jeśli dla przykładu obawiasz się, że śmierć będzie dla Ciebie oznaczać „porzucenie bliskich”, zadbaj o to, aby spędzać z nimi jak najwięcej czasu i przeprowadź wspólną rozmowę na ten temat. Jeśli czujesz, że śmierć to zawiedzenie siebie i swoich planów życiowych, zacznij robić małe kroki w kierunku realizacji celów osobistych. Bywa, że samo podjęcie konstruktywnego działania będącego odpowiedzią na nasze obawy, znacząco zredukuje główny problem.

Inną praktyczną metodą, którą możesz zastosować na własną rękę jest systematyczne oswajanie się z wyobrażeniem tego, co mogłoby wydarzyć się podczas procesu umierania lub śmierci. Ćwiczenie to może skutkować zwiększoną akceptacją zjawiska śmierci i wszystkiego, co się z nią wiąże.

Oczywiście czasem potrzebna jest pomoc specjalisty (np. psychologa lub terapeuty), który nie tylko pomoże Ci rozpoznać przyczyny Twojego lęku przed śmiercią, ale również umożliwi Ci skuteczne przepracowanie tego problemu. Jeśli potrzebujesz takiego wsparcia, serdecznie zachęcam do zapoznania się ze stroną: Zaburzenia lękowe i stres.