Fobia społeczna – przyczyny i objawy

Fobia społeczna to zaburzenie lękowe charakteryzujące się odczuwaniem nadmiernego lęku w codziennych sytuacjach społecznych. W pierwszym wpisie z serii na ten temat zastanowimy się, jakie są przyczyny, objawy i sposoby leczenia tych trudności.

Fobia społeczna – objawy

To zupełnie normalne odczuwać zdenerwowanie w określonych sytuacjach w towarzystwie innych ludzi. Większość z nas stresuje się nadchodzącą prezentacją w pracy lub randką. Fobia społeczna jest natomiast problemem, który sprawia, że czujemy się nadmierne zagrożeni podczas interakcji międzyludzkich – zmagając się z obawą przed upokorzeniem, negatywną oceną bądź atakiem ze strony innych ludzi.

W zaburzeniu lęku społecznego – lęk i strach prowadzą do zachowań unikowych, które mogą negatywnie wpłynąć na jakość codziennego funkcjonowania. Ciągły stres wynikający z określonych kontaktów z innymi ludźmi ma destrukcyjny efekt na nasze zdrowie, relacje, nawyki, pracę i inne aktywności.

Objawy lęku społecznego mogą być bardzo zróżnicowane (taka jest istota zaburzeń lękowych). Do najczęstszych należą:

• Objawy fizyczne (np. bóle głowy, ścisk w żołądku, suchość w jamie ustnej, brak apetytu, czerwienienie się, nadmierne pocenie się, napięcie mięśniowe, poczucie pustki w głowie, przyspieszone bicie serca, mdłości, zawroty głowy, bóle brzucha i biegunki).
• Objawy emocjonalne i behawioralne (lęk przed określonymi sytuacjami społecznymi, obawa przed zawstydzeniem lub upokorzeniem, intensywny strach przed interakcją z nieznajomymi, lęk przed negatywną oceną innych, lęk przed wystąpieniem objawów fizycznych w sytuacji społecznej, zachowania unikowe, intensywny strach lub lęk w trakcie sytuacji społecznych, lęk antycypacyjny związany z nadchodzącymi wydarzeniami społecznymi).

Fobia społeczna — przyczyny

Przyczyny fobii społecznej mogą być złożone i wynikać z interakcji biologicznych i środowiskowych czynników. Zauważa się, że zaburzenia lękowe bywają przekazywane z pokolenia na pokolenie, nie jest jednak wiadome, czy jest to spowodowane genetyką, czy wyuczonymi zachowaniami.

W mojej pracy staram się przede wszystkim skupić na doświadczeniach społecznych, które mogły skutkować przyswojeniem nieprzystosowawczego systemu przekonań, który ma bezpośredni wpływ na powstawanie lęku.

Powiedzmy, że Twoja matka była nadmiernie krytyczna wobec Twoich zachowań, gdy byłeś dzieckiem. Karciła Cię za każdy najmniejszy błąd i posyłała wrogie spojrzenie, gdy chciałeś zrobić coś po swojemu. Doświadczenia te były lekcją, która niczym program została zainstalowana w Twojej psychice w postaci przekonań:

• „Jestem niewystarczająco dobry”,
• „Wszystko muszę robić perfekcyjnie”,
• „Muszę zachowywać się zgodnie z oczekiwaniami innych”,
• „Robienie czegoś po swojemu oznacza zagrożenie”.

Powyższe wewnętrzne nakazy mogły wpływać na Twoją percepcję siebie i określonych sytuacji społecznych i być „dobrym gruntem” dla powstania lękowego. Od momentu wchłonięcia negatywnych przekonań, które zostały Ci zaszczepione przez rodzica, Twój system zaczyna rozpoznawać wiele zagrożeń w zwykłych sytuacjach społecznych.

Wówczas wszelkie trudne bądź traumatyczne doświadczenia, takie jak bycie wyśmianym podczas recytacji wiersza, zmaganie się z wyzwiskami lub fizycznymi atakami rówieśników w szkole, odrzucenie przez ważną osobę lub nieudana prezentacja w pracy mogły zapoczątkować, lub wzmacniać lęk społeczny.

Jak przepracować lęk społeczny

Zacznijmy od tego, że lęk społeczny jest problemem, który można przepracować! Jeśli zmagasz się z tego rodzaju trudnościami w swoim życiu, naprawdę możesz mieć nadzieję, że przy wsparciu odpowiedniego specjalisty, uda Ci się poczuć pewnie w sytuacjach, które wcześniej wywoływały lęk.

Oczywiście może zająć to trochę czasu, zważywszy na to, że problem lęku społecznego „nie wziął się z powietrza” i istnieje wiele aspektów, które należy przepracować, aby w pełni się od niego uwolnić. Najważniejsze jest jednak to, że z każdą sesją robisz progres. Robimy to krok po kroku, warstwa po warstwie.

Problem adresujemy głównie za pomocą 3 podejść terapeutycznych:

• Terapia racjonalno-emotywna (weryfikacja negatywnych przekonań, wdrażanie postawy bezwarunkowej akceptacji wobec siebie, innych i określonych sytuacji społecznych, rozwijanie umiejętności samoobserwacji, ekspozycje na bodźce lękowe),
• Techniki Emocjonalnej Wolności, opukiwanie (adresowanie trudnych/traumatycznych wspomnień oraz lęków społecznych, redukcja oporów przed zmianą, rozwijanie samoakceptacji).
• System Wewnętrznej Rodziny (zapewnienie Wewnętrznemu Dziecku tzn. doświadczeń korekcyjnych, praca z częściami oporowymi).

W tym wpisie skoncentrowałem się głównie na ogólnym opisaniu objawów i przyczyn fobii społecznej. Szerzej o konkretnych sposobach przepracowywania lęku społecznego napiszę niebawem w innym materiale.

Jeśli chcesz przepracować problem lęku społecznego, serdecznie zachęcam do zapoznania się z moimi usługami w tym zakresie: Zaburzenia lękowe i stres.