Narcystyczne nadużycia – jak sobie z nimi radzić?

Osoby z narcystycznym zaburzeniem osobowości aktywnie manipulują i destabilizują swoje ofiary. Wykorzystują w celu Twoje emocje, fakty lub słabości, aby zrealizować własne potrzeby. Jak radzić sobie z narcystycznymi nadużyciami?

Zanim przeczytasz ten wpis, zachęcam Cię do zapoznania się z artykułem, w którym podaję przykłady narcystycznych nadużyć. Świadomość tego, jakie manipulacje wiążą się z tym problemem, jest kluczowa.

Zatrzymaj cykl akcja-reakcja

Wyobraź sobie walkę bokserską, w której jeden z zawodników wyłącznie reaguje na ruchy i ciosy przeciwnika. Nie podejmuje żadnej inicjatywy — staje się całkowicie przewidywalny, a w efekcie przegrywa pojedynek. Podobnie wygląda to w przypadku narcystycznych nadużyć.

Jeśli osoba z narcystycznym zaburzeniem osobowości tworzy z Tobą relację, oczekuje od Ciebie określonych reakcji, dzięki którym narcystyczne nadużycia mogą zaistnieć. Znając Twoje słabe punkty, nieszczelne granice i kompleksy może podejmować skuteczne próby wykorzystywania. Mając tego świadomość, należy strategicznie podejść do wszelkich prowokacji i manipulacji, które są nieodłącznym elementem narcystycznych nadużyć.

Naczelna zasada zatrzymania cyklu akcja-reakcja powinna brzmieć:

„Nie będę reagować na wszelkie prowokacje i manipulacje, które stosuje osoba narcystyczna”

Wdrożenie tego postanowienia wymaga dużej samodyscypliny, ponieważ możesz mieć nawykową potrzebę reagowania w sposób silnie emocjonalny. Unikaj więc zachowań takich jak wchodzenie w kłótnie, tłumaczenie się bądź podporządkowywanie się. To bardzo wymagające wyzwanie, ponieważ zakłada tłumienie pewnych reakcji emocjonalnych. Zapewne wydaje się to sprzeczne z Twoimi naturalnymi tendencjami, jednak tworząc relację z osobą z narcystycznym zaburzeniem osobowości to najlepsze rozwiązanie. W tej specyficznej sytuacji wybieramy zatem „mniejsze zło”, trzymając się strategii, która ma na celu zatrzymać cykl akcja-reakcja.

Unikaj szczerej komunikacji i emocjonalnego otwierania się

Próba otwartej komunikacji skoncentrowanej na własnych emocjach i potrzebach w relacji z osobą narcystyczną może Ci realnie zaszkodzić. Wszelkie informacje na temat Twoich uczuć, przekonań i intencji najprawdopodobniej zostaną wykorzystane przeciwko Tobie. Niestety w tego typu relacjach nie możemy pozwolić sobie na „bycie sobą” i szczerość. Pamiętaj, że masz do czynienia z osobą wysoce defensywną, wykazującą zaburzenie osobowości.

Jeśli podejrzewasz, że osoba, z którą masz do czynienia, wykazuje narcystyczne cechy, włącz swoją czujność i ogranicz autentyczną komunikację. Przypomina to wojnę, w której obie strony konfliktu dążą do tego, aby za wszelką cenę ukryć własne ograniczenia, słabości i cele. Informacje te są bardzo cenne dla wroga, zatem należy ich pilnie strzec.

Wszystkie prawdziwe informacje na temat Twojego życia są dla osoby narcystycznej amunicją, z której będzie korzystać, aby Cię skrzywdzić lub Tobą manipulować. Rozwiązanie polega na tym, aby ograniczyć komunikację do TWOICH potrzeb i celów lub zaniechać ją całkowicie. W relacjach opartych o narcystyczne nadużycia należy myśleć w sposób strategiczny — bez udzielania informacji, które mogą Ci później zaszkodzić.

Osoby z narcystycznym zaburzeniem osobowości często czują się bardzo niepewnie w obliczu ograniczenia kontaktu lub ciszy z Twojej strony. Metaforycznie ujmując: jeśli drapieżnik nie jest w stanie „wykryć” słabości swojej ofiary, traci możliwość jej schwytania, co generuje u niego silny stres.

Warto zatem maksymalnie zredukować wszelką komunikację w relacji z osobą narcystyczną. Mniej słów, mniej kontaktu, mniej emocji. Jeśli dostajesz od takiej osoby długą na 500 słów, krytyczną wiadomość sms, odpowiedz na nią wyłącznie jednym zdaniem. Jeśli np. jesteś nadmiernie atakowany za coś, co zrobiłeś lub czego nie zrobiłeś, beznamiętnie i krótko przyznaj: „Tak się stało” i nie wchodź w tryb tłumaczenia się, kłótni lub podporządkowania.

Trzymaj się zasady „brak kontaktu”

Zasada „brak kontaktu” („no contact”) to podstawowa strategia proponowana przez wielu specjalistów zajmujących się pomocą w przypadku narcystycznych nadużyć.

Wychodzimy z założenia, że osoba z narcystycznym zaburzeniem osobowości jest niezdolna do tworzenia zdrowych relacji międzyludzkich. Zakończenie związku lub relacji bywa w tym wypadku najczęściej najlepszym rozwiązaniem. Oczywiście nie zawsze możemy to zrobić. Sytuacje takie jak wspólna opieka nad dziećmi, wspólna praca/studia/miejsce zamieszkania mogą wymagać od nas kontynuowanie relacji z osobą narcystyczną. Wówczas należy skupić się na powyżej opisanych strategiach zatrzymania cyklu akcja-reakcja oraz unikania szczerej komunikacji.

Twoim naczelnym celem powinno być zadbać o siebie i swoich bliskich — chronić własnych granic i na tyle, ile to możliwe ograniczyć kontakt. Należy to robić w sposób strategiczny i konsekwentny, co bywa wyczerpujące i trudne. Osoba z narcystycznym zaburzeniem osobowości może jednak w takim wypadku „odpuścić” lub przynajmniej poskromić kolejne próby nadużyć w naszym kierunku.

Warto pamiętać, że podczas ucięcia kontaktu z osobą narcystyczną (szczególnie w związkach romantycznych) możemy zmagać się z tzn. hooveringiem, czyli usiłowaniami „wessania” nas z powrotem do cyklu narcystycznych nadużyć. Obietnice zmian, przeprosiny lub propozycje „ostatnich spotkań” osoby z narcystycznym zaburzeniem osobowości bywają furtką do odtworzenia destrukcyjnych schematów relacyjnych.

Jeśli zmagasz się z narcystycznymi nadużyciami i nie potrafisz wyznaczać własnych granic w tego typu relacjach, serdecznie zachęcam się do zapoznania się z moimi usługami: Konsultacje indywidualne.