Objawy stresu długotrwałego (chronicznego)

Przewlekły stres jest powiązany z rozwojem zaburzeń zdrowia psychicznego, takich jak depresja czy zaburzenie lękowe. Objawy stresu długotrwałego (chronicznego) mogą manifestować się jednak w różny sposób, dlatego warto mieć świadomość, kiedy mamy do czynienia z tym problemem.

Objawy stresu długotrwałego: rola dostrzegania sygnałów alarmowych

Stres powoduje liczne fizjologiczne, emocjonalne i psychologiczne zmiany w naszym ciele i systemie psychicznym. Sam w sobie nie jest czymś złym i szkodliwym, jeśli doświadczamy go krótkotrwale, a następnie wracamy do stanu równowagi i spokoju.

Reakcja stresowa ma na celu zmobilizować nasze ciało i umysł do poradzenia sobie z określonym wyzwaniem lub zagrożeniem. Problem pojawia się, gdy ta mobilizacja ma charakter chroniczny.

Naszą uwagę powinny więc zwrócić symptomy, które mogą świadczyć o tym, że stres w naszym życiu stał się codziennością. Jeśli organizm i system psychiczny jest nieustannie w trybie reakcji stresowej, w pewnym momencie będzie dawał o tym znać poprzez różne niepokojące objawy.

W dzisiejszym świecie jesteśmy narażeni na ciągłą stymulację układu nerwowego i stres z tym związany. Coraz częściej normą wydaje się długotrwale doświadczane napięcie i emocjonalne wyczerpanie. Wiele osób ignoruje pewne sygnały, które mogą wskazywać na to, że nie radzimy sobie ze stresem bądź nieustannie go doświadczamy. Mimo że jesteśmy w stanie znieść wiele, nadchodzi chwila, w której ciało i system psychiczny ulegają „korozji”.

Często słyszę na sesjach od osób z zaburzeniem nastroju: „Nie wiem, skąd te objawy się pojawiły! Nie mam pojęcia, jak mogło do tego dojść – przecież przez lata wszystko było w porządku…”. Taka postawa wynika z braku świadomości faktu, że nie jesteśmy cyborgami i nasz organizm ma określone ograniczenia i wyczerpywalne zasoby. W praktyce zapewne dostaliśmy wiele ostrzeżeń od własnego organizmu, które podpowiadały nam, że zmagamy się z objawami stresu długotrwałego.

Aby zapobiegać uporczywym objawom lękowym, czy zaburzeniom nastroju, warto poznać najczęściej występujące sygnały, które mogą świadczyć o tym, że w Twoim życiu pojawiły się objawy stresu długotrwałego.

1. Zmęczenie psychiczne i fizyczne

Stres obciąża zasoby energetyczne organizmu. Jeśli doświadczamy go przez kilka tygodni lub miesięcy, narażamy się na ciągłe zmęczenie psychiczne i fizyczne. Jeśli czujesz, że brakuje Ci sił i energii do realizacji codziennych zadań i obowiązków, mimo że dajesz sobie czas na odpoczynek, może to być objaw chronicznego stresu.

2. Gonitwa myśli

Stres przyczynia się do wzrostu aktywności elektrycznej w pewnych częściach mózgu. Wzrost ten może powodować nasilone generowanie myśli. Jeśli masz wrażenie, że Twoje myśli gonią jedna za drugą i trudno się w tym wszystkim połapać, najprawdopodobniej poziom doświadczanego przez Ciebie stresu rośnie.

Jeśli Twój umysł jest bardzo chaotyczny i nigdy się nie wycisza, może to wskazywać na objawy stresu długotrwałego.

3. Trudności w odpoczywaniu

Nieumiejętność  zrelaksowania się lub „usiedzenia w miejscu” może świadczyć o chronicznym stresie. Jeśli czujesz zwiększone napięcie w ciele lub niepokój podczas odpoczynku, jest to wyraźny sygnał, że Twój układ nerwowy nadal jest w reakcji stresowej. Mimo że powinien „odpuścić” i zregenerować wówczas pewne zasoby, nadal tkwi w trybie pobudzenia.

4. Problemy ze snem

Zaburzenia snu są jedną z najczęstszych oznak, które mogą wskazywać na objawy stresu długotrwałego. Mogą one obejmować: trudności w zasypianiu/utrzymaniu snu, zbyt wczesne budzenie się i trudności z ponownym zaśnięciem, objawy stresu podczas snu, które pojawiają się po przebudzeniu lub które prowadzą do wybudzenia (np. ataki paniki, silny lęk, koszmary senne, spięcia mięśni).

5. Problemy z układem pokarmowym

Problemy trawienne to bardzo często spotykany symptom stresu. Trudności te obejmują między innymi: biegunki, zgagę, ból brzucha, wzdęcia, zaparcia. Chronicznie doświadczany stres może prowadzić nawet do poważniejszych schorzeń układu pokarmowego, takich jak: zespół jelita drażliwego, choroba zapalna jelit, czy wrzody żołądka.

6. Zaburzenia w sferze seksualnej

Chroniczny stres może również wiązać się z zaburzeniami w sferze seksualnej. Reakcja stresowa ma na celu zapewnić nam pokonanie wyzwania/trudności, z którą się zmagamy. Jeśli dla przykładu odczuwamy stres, uciekając przed goniącym nas niedźwiedziem, nie myślimy wówczas o potrzebach seksualnych – mamy inne priorytety. Dlatego osoba przewlekle zestresowana może nie mieć ochoty na seks lub zmagać się z różnymi problemami w tym obszarze.

U mężczyzn stres może wpłynąć na zaburzenia erekcji, czy problemy z wytryskiem. U kobiet – trudności w osiągnięciu orgazmu, skurcze mięśni pochwowych, suchość pochwy, a nawet jej bolesność. Spadek libido, który wynika z obciążenia stresem, może skutkować lękiem i obniżeniem poczucia własnej wartości w kontekście życia seksualnego oraz negatywnie wpływać na jakość relacji partnerskiej.

7. Depresja i/lub zespół wypalenia zawodowego

Stres powoduje wzrost poziomu kortyzolu (hormonu stresu) przy jednoczesnym obniżeniu poziomu serotoniny i dopaminy w naszym mózgu. Te neuroprzekaźniki odpowiadają za nasze samopoczucie i motywację do działania. Ich obniżony poziom jest skorelowany z obecnością stanów depresyjnych. Nieustannie przeżywany stres może prowadzić do ucieczki w niezdrowe sposoby radzenia sobie. Może to dodatkowo pogłębiać stan przygnębienia, smutek i apatię, co z kolei przyczynia się do powstawania zaburzenia nastroju, jakim jest depresja.

Chronicznie doświadczany stres w środowisku pracy może również wiązać się ze zjawiskiem wypalenia zawodowego, które definiujemy jako psychologiczny zespół wyczerpania emocjonalnego, depersonalizacji i obniżonego poczucia dokonań osobistych.

8. Zaniki pamięci

Przewlekły stres działa niekorzystnie na nasze funkcje poznawcze, ograniczając dopływ krwi do mózgu, co prowadzi do obniżenia jego ogólnej aktywności. Pod wpływem stresu cząsteczki hormonu stresu (kortyzolu) przedostają się do Twojego mózgu, uszkadzając korę przedczołową, czyli strukturę, która jest odpowiedzialna za procesy pamięciowe. Silny stres może więc powodować tymczasową utratę pamięci. Jeśli zatem coraz częściej zapominasz o pewnych sprawach lub stajesz się coraz bardziej roztargniony, zastanów się, czy nie są to objawy stresu długotrwałego.

9. Jedzenie kompulsyjne

Utrata apetytu i spadek wagi bywa oczywistym objawem stresu. Jednocześnie często mylnie interpretujemy silną potrzebę jedzenia i tycie, jako coś naturalnego, wynikającego z naszych zaniedbań dietetycznych. Tymczasem kompulsyjne jedzenie (szczególnie intensywne pragnienie spożywania przetworzonej żywności i produktów bogatych w cukry), może być objawem chronicznie przeżywanego stresu.

Twoje ciało szybko spala liczne zasoby podczas aktywizacji reakcji stresowej, bo jest ona kosztowna energetycznie. Jeśli więc łapiesz się na tym, że Twoja dieta jest coraz bardziej niezdrowa, a Ty masz ciągłą potrzebę szybkiego i nadmiernego zaspakajania głodu, może być to symptom stresu chronicznego.

10. Nieumiejętność cieszenia się z rzeczy, które wcześniej wprawiały w dobry nastrój

Życie wydaje się niesatysfakcjonujące – zupełnie bezbarwne i płytkie, gdy przez dłuższy czas tkwimy w reakcji stresowej. Anhedonia, czyli nieumiejętność cieszenia się z rzeczy, które wcześniej sprawiały Ci przyjemność, dotyczy nie tylko zaburzeń depresyjnych, ale również wiąże się z długotrwałym stresem.

11. Częste doświadczanie irytacji, niecierpliwości i zdenerwowania

Jeśli od dłuższego czasu zmagasz się z irytacją i nawet małe rzeczy powodują u Ciebie zdenerwowanie, może być to jeden z sygnałów świadczących o obniżeniu odporności psychologicznej na skutek długotrwałego stresu.

12. Doświadczanie różnych objawów bez wyraźnego powodu

Przewlekły stres może powodować wiele objawów, które mogą się utrzymywać, nawet jeśli znajdujesz się w bezpiecznym otoczeniu (np. siedząc na kanapie po pracy). Chroniczny charakter stresu sprawia, że nie musi być wyraźnej przyczyny, abyś odczuł objawy z nim związane.

Oprócz wyżej wymienionych objawów przewlekłego stresu obejmują one m.in.:

• Trudności z myśleniem i koncentracją,
• bóle głowy, migreny,
• Chroniczne bóle (np. pleców i szyi),
• Drętwienie i mrowienie w ciele,
• Dzwonienie w uszach,
• Zawroty głowy, oszołomienie,
• Derealizacja (emocjonalne odcięcie, poczucie obcości),
• Zespół niespokojnych nóg,
• Wybuchy histerycznego płaczu,
• Wybuchy niekontrolowanej złości,
• Ataki paniki.

Każdy utrzymujący się objaw lęku może wskazywać na przewlekły stres. W następnym wpisie postaram się wyjaśnić, w jaki sposób możesz redukować stres na bieżąco, aby uniknąć chronicznych jego objawów.

Tymczasem zachęcam Cię do zapoznania się z moimi usługami, jeśli zastanawiasz się, jak skutecznie poradzić sobie ze stresem w swoim życiu: Zaburzenia Lękowe i Stres.