Samoopieka to wszystkie działania, które skupiają się na tym, abyśmy mogli utrzymać zdrowie, energię i dobre samopoczucie. Nauka potwierdza, że to coś, czego nie warto bagatelizować.
Zacznijmy od tego, co można zaliczyć do czynności związanych z samoopieką, czyli po prostu dbaniem o siebie. Podzieliłbym je na 5 kluczowych obszarów:
- produktywność (np. załatwianie spraw na czas, dokonywanie postępów w różnych obszarach swojego życia, zajmowanie się konstruktywnymi rzeczami),
- relaks i odpoczynek (np. czas tylko dla siebie, realizacja swoich pasji, wyjście do kina, spędzanie wakacji, leniuchowanie z Netflixem, granie w gry komputerowe),
- dbanie o swoje ciało (np. aktywność fizyczna, odpowiednia dieta, kontakt z naturą, masaż, sen),
- dbanie o kontakt ze swoim wnętrzem (np. pozbywanie się nagromadzonych emocji, pisanie dziennika, medytacja, modlitwa, psychoterapia),
- dbanie o relacje z innymi ludźmi (np. rodzinny obiad, spotkanie z przyjaciółmi, kontakt telefoniczny z bliską osobą, rozwijanie nowych znajomości).
Powyższe obszary często się ze sobą zazębiają. Jeśli np. nie dbasz o ruch i rzadko przebywasz na świeżym powietrzu, będziesz mieć mniej energii, aby dbać o swoją produktywność oraz relacje z innymi. Zaniedbanie kontaktu ze swoim wnętrzem może z kolei negatywnie odbić się na twoim czasie wolnym – trudno w pełni odpocząć, gdy nie poświęcasz należytej uwagi swoim emocjom lub potrzebom duchowym.
Korzyści wynikające z samoopieki
Badania pokazują, że samoopieka redukuje lęk, poprawia wydajność i nastrój, wzmacnia układ odpornościowy oraz zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób związanych z chronicznym stresem, takich jak choroby serca i cukrzyca. Dbanie o siebie jest też kluczem do zachowania balansu między życiem osobistym a pracą (work-life balance) i pełni funkcję ochronną przed wypaleniem zawodowym.
Osobiście widzę ogromne korzyści wynikające z samoopieki w postaci wyższej produktywności i poczucia wewnętrznego spokoju. Od kiedy zwracam większą uwagę na swoje potrzeby, mam więcej energii i cieszę się lepszym zdrowiem. Oczywiście nie stało się to z dnia na dzień. Dbanie o siebie to umiejętność, którą trzeba rozwijać tak, jak np. grę na gitarze, pływanie lub gotowanie.
Skoro samoopieka jest tak ważna, dlaczego tak wiele ludzi tego nie robi? Istnieją 3 główne przyczyny:
1. Stwierdzanie, że nie ma się na to czasu i energii
Prawdopodobnie Twoja codzienność jest wypełniona różnymi sprawami, którymi musisz się zająć. Być może wychowujesz dwójkę dzieci, pracujesz 12 godzin dziennie i masz mnóstwo innych zobowiązań. To często bywa wykańczające. Problem w tym, że jeśli nie znajdziesz w tym wszystkim choćby odrobiny czasu dla siebie, odbije się to na Twoim zdrowiu, dobrostanie psychicznym i relacjach z najbliższymi.
Kiedy nie dbasz o swoje potrzeby, możesz się niepotrzebnie irytować w rozmowie z partnerem, nie mieć cierpliwości na zabawę z dziećmi i odczuwać ciężar, który w końcu stanie się nieznośny.
Postanowienie o tym, że zaplanuje się np. 2 godziny w każdą sobotę dla siebie, może wiele zmienić. Spróbuj wyznaczyć sobie plan, w którym pozwolisz sobie na przyjemności, ciszę, spacer lub głęboki relaks. Taka regularna praktyka może paradoksalnie sprawić, że będziesz mieć więcej energii. Kiedy mamy więcej wigoru, szybciej wykonujemy swoje obowiązki i potrafimy cieszyć się relacjami z innymi ludźmi.
2. Myślenie, że to egoistyczne
Samoopieka jest tak naprawdę przeciwieństwem egoizmu. Osoba, która dba o swoje potrzeby, pozwala sobie na funkcjonowanie na najwyższym poziomie. Oznacza to więcej zasobów, które można wykorzystać, będąc lepszym partnerem, rodzicem, przyjacielem lub pracownikiem. Kiedy jesteś „najlepszą wersją siebie”, możesz w pełni podzielić się swoją pozytywną energią i czasem z tymi, których kochasz.
Powszechnie występującym problemem (szczególnie wśród kobiet) jest schemat samopoświęcenia, który rodzi poczucie krzywdy i frustrację. Wówczas może pomóc zrozumienie, że dbanie o siebie jest również dbaniem o innych.
3. Brak wiedzy o tym, jak o siebie dbać
Jeżeli nigdy o siebie nie dbałeś, możesz nawet nie wiedzieć, jak to robić. To stosunkowo powszechne zjawisko. Myślę, że na początku należałoby się zastanowić nad tym, co możesz przestać robić, aby bardziej o siebie zadbać.
Wiele osób tworzy toksyczne relacje z innymi, nieustannie sięga po substancje psychoaktywne, objada się niezdrową żywnością lub wykonuje pracę, której nienawidzi. Czasem to program, który realizujemy nieświadomie – nie widzimy innych rozwiązań, nie znamy innych alternatyw. Odpowiedz sobie, czy nie jest tak w Twoim wypadku? Jeśli tak – co możesz zmienić już dziś, aby sobie pomóc? Jakie zdrowe zwyczaje możesz wdrożyć w swoim życiu? Jak możesz znaleźć się w bezpiecznym i wspierającym środowisku?
Skorzystaj też z listy 5 obszarów z początku tego wpisu i, zastanów się, na ile w skali od 1 do 10 dbasz obecnie o poszczególne sfery samoopieki w swoim życiu. Nad którą warto byłoby popracować, poświęcić więcej czasu?
Podsumowując, mamy różne cele w życiu, ale samoopieka jest niezwykle ważna i warto uczynić ją priorytetem. Kiedy o niej zapominamy, odbija się to nie tylko na nas, ale również na wszystkich osobach w naszym otoczeniu. Czasem po prostu trzeba się zatrzymać i pomyśleć o sobie. Każdy ma do tego niezbywalne prawo.
