Odkładanie różnych spraw na później, czyli prokrastynacja to zjawisko, które jest jedną z najczęściej spotykanych form samoutrudniania. Dlaczego jednak miałbyś sobie cokolwiek utrudniać? Przyczyny mogą Cię zaskoczyć.
Zagrożenie dla samooceny
Osobiście nie lubię, gdy prokrastynacja jest postrzegana jako forma lenistwa. Z pewnością czasem mamy do czynienia z „czystym lenistwem”, gdy mowa o odkładaniu na potem, ale moje doświadczenia i badania naukowe na ten temat mówią co innego.
Okazuje się, że tendencja do prokrastynacji może pełnić funkcję ochrony przed porażką, a konkretniej – przed zaburzeniem obrazu własnych kompetencji na wypadek uzyskania słabych rezultatów swoich działań (Gallucci, 2008).
Jeśli dla przykładu uważasz się za pojętną osobę i odkładasz zapisanie się na kurs języka hiszpańskiego, możliwe, że obawiasz się, że na owym kursie nie pójdzie Ci tak świetnie, jak sobie to wyobrażasz. Ryzyko, że ta piękna wizja „szybko uczącego się poligloty”, którą masz na swój temat, zniknie z Twojego obrazu siebie, jest zbyt duże, aby chętnie podjąć naukę nowego języka.
DO PRZEMYŚLENIA: W jakich sytuacjach odkładanie na później może wiązać się z obawą przed możliwą porażką naruszającą Twoją samoocenę?
Chwilowa ulga
Możemy również patrzeć na problem prokrastynacji jako na mechanizm radzenia sobie, który ma na celu zmniejszenie odczuwanego stresu. Kiedy stoi przed Tobą wymagające zadanie, które wywołuje w Tobie nieprzyjemne emocje, włączenie serialu na Netflixie pozwala Ci na moment o tym zapomnieć, zrelaksować się.
Nadmierne napięcie zamienia się w ulgę, gdy tylko decydujesz się, że zajmiesz się czymś innym. Na krótką metę strategia skuteczna, prawda? Niestety w ten sposób uczysz swój umysł odkładania na później przy każdej kolejnej okazji. Twój umysł dostaje sygnał: „Skoro dziś zadziałało, następnym razem znowu to zrobię!”.
Prokrastynacja szybko może się więc zamienić w chwilowo nagradzający nawyk, z którego trudno nam w pewnym momencie zrezygnować. W perspektywie długoterminowej odkładanie na potem tylko pogarsza sytuację, rodząc jeszcze więcej stresu, od którego najłatwiej uciec… prokrastynując.
DO PRZEMYŚLENIA: Jak często uciekasz w przyjemności (oglądanie seriali, jedzenie, granie w gry komputerowe, nieproduktywne rozmowy, przeglądanie mediów społecznościowych, stosowanie używek itd.), aby uniknąć dyskomfortu związanego z podjęciem konstruktywnych działań?
Opowiedz mi o swoim dzieciństwie
Niektórzy naukowcy badający zjawisko prokrastynacji uważają, że odkładanie na później może mieć źródło w doświadczeniach z dzieciństwa. Dziecko, od którego rodzice wymagali ciągłych osiągnięć może w pasywno-agresywny sposób wyrazić swoją złość poprzez prokrastynację i zaniechanie pewnych działań.
Często nawet możemy nie zdawać sobie sprawy, jak wiele naszych postaw zostało w nas zakorzenionych w okresie dzieciństwa i kieruje nami do dzisiaj – w dorosłym życiu.
DO PRZEMYŚLENIA: Czy Twoi rodzice/opiekunowie często naciskali Cię na osiąganie sukcesów (np. w szkole lub w określonych dyscyplinach sportowych)?
Prokrastynacja może wydawać się świetną ucieczką od dyskomfortu związanego z podjęciem działania. Problem w tym, że osoby odkładające sprawy na później marnują swój potencjał, nie realizują swoich celów i osiągają słabsze wyniki. A najgorszy chyba w tym wszystkim jest żal z powodu wszystkich tych możliwości, które mogły zostać wykorzystane, ale nigdy do tego nie doszło.
DO PRZEMYŚLENIA: Jakie są 3 najważniejsze dla Ciebie sprawy/działania, które nieustannie unikasz?
Poznając mechanizmy, które stanowią źródło Twojej prokrastynacji, możesz zacząć lepiej sobie z nią radzić. W tym wpisie omówiłem tylko niektóre z przyczyn odkładania na później – jeśli masz jakieś pomysły, skąd może brać się ten problem u Ciebie, koniecznie daj znać w komentarzu.
